Podatek dochodowy od osób prawnych: co każdy przedsiębiorca powinien wiedzieć?

Podatek dochodowy od osób prawnych, w skrócie CIT, odprowadzają w Polsce spółki i grupy kapitałowe oraz niektóre jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Ten obowiązek podatkowy regulują przepisy prawne zapisane na niemal 400 stronach ustawy. Streściliśmy je i wyciągnęliśmy najważniejsze informacje, które powinien poznać każdy przedsiębiorca, zwłaszcza początkujący. Zapraszamy do krótkiej lektury!

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) – co to?

CIT (z ang. Corporate Income Tax) to podatek pobierany w szczególności od dochodów osób prawnych, ale nie tylko. Do podatników CIT należą w Polsce:

• osoby prawne – w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, stowarzyszenia i fundacje;
• spółki kapitałowe w organizacji;
• spółki komandytowe z siedzibą lub zarządem w Polsce;
• spółki komandytowo-akcyjne (j.w.);
• spółki jawne z zarządem lub siedzibą w Polsce, których wspólnikami są tylko osoby fizyczne, jeżeli spółka nie złoży przed rozpoczęciem roku obrotowego informacji o podatnikach podatku CIT i podatnikach podatku PIT posiadających prawo do udziału w zyskach;
• jednostki organizacyjne (z wyjątkiem spółek) niemające osobowości prawnej, m.in. placówki oświatowe, spółdzielnie mieszkaniowe;
• podatkowe grupy kapitałowe;
• spółki niemające osobowości prawnej i dysponujące siedzibą lub zarządem w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa traktuje się je jako osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów niezależnie od miejsca ich osiągania.

Obowiązki i prawa podatników CIT szczegółowo reguluje ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych z 15 lutego 1992 r., wielokrotnie nowelizowana.

Firmy z siedzibą lub zarządem na terytorium Polski odprowadzają CIT od całości swoich dochodów niezależnie od miejsca ich uzyskania. Jeśli natomiast firma nie ma siedziby lub zarządu w kraju, to podstawą do obliczenia podatku należnego jest sam dochód osiągnięty w Polsce.

Istnieje jeszcze szczególna forma opodatkowania CIT – ryczałt od dochodów spółek kapitałowych (tzw. estoński CIT). W tej metodzie dochód jest zyskiem netto przeznaczonym przez spółkę na dane cele, a podatek odprowadza się w chwili wypłaty dywidendy. Estoński CIT mogą stosować firmy, które spełnią określone warunki – zainteresowanych odsyłamy do rozdziału 6b ww. ustawy o CIT.

Co jest przedmiotem opodatkowania? Jak obliczyć podatek dochodowy od osób prawnych?

Opodatkowaniu podatkiem CIT podlega dochód przedsiębiorstwa (czyli przychód pomniejszony o koszty) uzyskany w danym roku podatkowym. Podstawę opodatkowania stanowią dochody osiągane z zysków kapitałowych i innych źródeł przychodu. Niektóre dochody organizacja może wyłączyć z opodatkowania, gdy przekaże je na działalność statutową, np. naukową, kulturalną, dobroczynną czy środowiskową (w praktyce jednak przepis ten dotyczy najczęściej fundacji, stowarzyszeń czy zrzeszeń).

Przychody przedsiębiorstwa w CIT

Przychód podatkowy na cele CIT to głównie uzyskane pieniądze, wartości pieniężne, różnice kursowe lub wartości otrzymanych (nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie) przedmiotów, praw i świadczeń.

Przychody osiągnięte w działalności gospodarczej to wszystkie przychody należne, również te, których przedsiębiorstwo jeszcze nie otrzymało (z wyłączeniem wartości zwróconych towarów czy udzielonych rabatów).

Kiedy powstaje przychód?
Co do zasady przychód powstaje w dniu wydania rzeczy, wykonania (także częściowego) usługi lub zbycia prawa majątkowego, ale nie później niż w dniu wystawienia faktury bądź uregulowania należności.
Jeśli firma świadczy daną usługę ciągle i rozlicza ją okresowo, to datą powstania przychodu jest ostatni dzień okresu rozliczeniowego, określony w umowie lub na fakturze (przy czym usługę należy rozliczyć przynajmniej raz w roku).
W pozostałych przypadkach, które nie podlegają powyższym zasadom, za dzień powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Koszty uzyskania przychodów w CIT

Kosztami uzyskania przychodów (KUP) są wydatki, które firma ponosi na osiągnięcie przychodów bądź zachowanie lub zabezpieczenie ich źródła. Zaliczamy do nich wydatki związane z przychodami bezpośrednio (np. zatowarowanie) i pośrednio (np. zakup mebli biurowych). Pierwsze firma rozlicza w roku, w którym osiągnęła bezpośrednio dzięki tym kosztom przychody, a drugie w roku, w którym poniosła wydatki. Jako datę powstania kosztu uznaje się dzień ujęcia go w księgach rachunkowych na podstawie dowodu księgowego, najczęściej faktury.

Kosztami uzyskania przychodu są wyłącznie wydatki:

1. poniesione przez podatnika;
2. poniesione w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania i zabezpieczenia jego źródła, ale w ramach prowadzonej działalności;
3. niewymienione w katalogu kosztów niestanowiących źródeł uzyskania przychodu (Art. 16 ustawy o CIT).

Ustawa „podatek dochodowy od osób prawnych” objaśnia charakter kosztów podatkowych, jednak nie podaje wszystkich możliwych i konkretnych przykładów. Dlatego większość przedsiębiorstw współpracuje ze specjalistami, takimi jak nasze biuro rachunkowe w Poznaniu Kancelaria Gospodarcza, którzy znają stosowne interpretacje podatkowe lub je mogą je indywidualnie dla firmy uzyskać.

Niektóre środki trwałe (m.in. o wartości przekraczającej 10 000 złotych i mające służyć dłużej niż rok) firma musi amortyzować – wówczas jako KUP księguje się odpisy amortyzacyjne wyrażające utratę wartości aktywa w danym czasie (np. miesiącu, kwartale, roku). W przeciwieństwie do kredytów (kosztem jest tylko część odsetkowa) do kosztów podatkowych zalicza się opłaty leasingowe, również w całości (pod pewnymi warunkami).

Ustawodawca przewidział dla podatników CIT także wiele ulg podatkowych. Od dochodu można odliczyć m.in. darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego (do 10% dochodu), koszty kwalifikowane działalności badawczo-rozwojowej czy część wydatków na robotyzację.

Podatek dochodowy od osób prawnych (2024 r.) – 19% lub 9%

Stawka CIT wynosi 19% lub 9% (dla firm rozpoczynających działalność i małych podatników); w 2024 r. zaczął obowiązywać także minimalny CIT w wysokości 10%.

Z obniżonej stawki 9% mogą skorzystać nowe firmy (rozpoczynające działalność) – w pierwszym roku podatkowym. Ulga nie dotyczy jednak przedsiębiorstw powstałych w wyniku restrukturyzacji (np. podziału firmy), przekształcenia z firmy osoby fizycznej lub spółki bez osobowości prawnej bądź przyłączenia innej firmy o wartości powyżej 10 000 euro.

Stawka 9% to również ulga dla małych podatników, których:

• wartość ze sprzedaży brutto (wraz z należnym VAT) w roku poprzedzającym dany rok podatkowy nie przekracza kwoty 2 000 000 euro (przeliczonej według średniego kursu NBP ogłaszanego na pierwszy dzień roboczy października ubiegłego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 złotych);
• przychód w bieżącym roku (bez należnego VAT) nie przekracza kwoty 2 000 000 euro (przeliczonej według średniego kursu NBP ogłaszanego na pierwszy dzień roboczy stycznia bieżącego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 złotych);

Minimalny podatek dochodowy od osób prawnych – 10%

Dnia 1 stycznia 2024 r., po dwuletnim odroczeniu, weszły w życie przepisy o podatku minimalnym CIT, który wynosi 10% podstawy opodatkowania. Obowiązują one mające zakład, zarząd lub siedzibę w Polsce podatkowe grupy kapitałowe oraz spółki, które:

1. poniosły stratę ze źródła przychodów innych niż zyski kapitałowe;
2. osiągnęły próg rentowności do 2%.

Podstawą opodatkowania jest niejako przewidywany przychód, jaki podatnik powinien osiągnąć. Pierwszy raz podatek ten zostanie rozliczony w 2025 r. (za rok 2024), a ustawodawca przewidział szeroki katalog zwolnień (m.in. mali podatnicy, firmy rozpoczynające działalność, spółki w stanie upadłości lub likwidacji).

Jak rozliczać CIT?

Prowadzenie pełnej księgowości spółki i rozliczanie podatku CIT najlepiej powierzyć specjalistom – zatrudnić księgowego lub skorzystać z usług firmy zewnętrznej, takiej jak nasza Kancelaria Gospodarcza (świadczymy usługi księgowe w Poznaniu; zdalnie także całe w całej Polsce).

Warto pamiętać, że za błędy księgowe odpowiadają wspólnicy prowadzący sprawy spółki i członkowie zarządu, także solidarnie całymi swoimi majątkami (jeżeli do pokrycia zobowiązań nie wystarczy majątek spółki). Współpraca z biurem księgowym pozwala znacznie ograniczyć ryzyko błędów, a w razie ich wystąpienia – dochodzić odszkodowania i zadośćuczynienia.

Zaliczki na podatek dochodowy od osób prawnych (CIT-8)

Podatnicy powinny wpłacać zaliczki na podatek dochodowy od osób prawnych (CIT-8) co miesiąc, do 20. dnia miesiąca (za miesiąc poprzedni). Ostatnią zaliczkę w danym roku podatkowym należy uiścić do 20 stycznia, chyba że firma wcześniej złoży zeznanie roczne i rozliczy podatek.

Podatnicy CIT mogą każdorazowo stosownie obliczać wysokość zaliczki na podatek (względem przychodów i kosztów) lub zastosować metodę uproszczoną. W drugim przypadku co miesiąc opłacają 1/12 podatku należnego, który wykazali w zeznaniu złożonym w roku poprzedzającym dany rok podatkowy (lub jeszcze rok wcześniej). Jeśli jednak podatnik nie wykazał podatku należnego w ciągu dwóch ostatnich lat, to nie może już zastosować tej metody.

Mali podatnicy i firmy rozpoczynające działalność mogą ponadto wpłacać zaliczki kwartalnie oraz skorzystać z preferencji podatkowej. Preferencja polega na opóźnieniu obowiązku wpłaty zaliczek i rozłożeniu płatności na pięć równych nieoprocentowanych rat. Wówczas podatnik spłaca należny podatek za dany rok podatkowy przez pięć kolejnych lat (po 20%). Żeby skorzystać ze zwolnienia, należy złożyć oświadczenie we właściwym urzędzie skarbowym.

Obowiązek złożenia zeznania rocznego

Każdy podatnik CIT ma obowiązek złożyć roczne zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu (lub straty) do końca 3. miesiąca kolejnego roku; zwykle do 31 marca. W tym samym terminie musi zapłacić należny podatek. Co do zasady rokiem podatkowym jest rok kalendarzowy, jednak spółka może w umowie lub statucie wybrać na jego początek dzień inny niż 1 stycznia.

Zeznanie podatkowe firma składa na formularzu CIT do naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Musi także pamiętać o dostarczeniu do Krajowego Rejestru Sądowego sprawozdania finansowego w ciągu 6 pierwszych miesięcy nowego roku obrotowego.

Gdy firma współpracuje z biurem rachunkowym, wszystkie te obowiązki (od zaliczek po zeznanie roczne i sprawozdanie finansowe) przejmują na siebie księgowi, którym udziela pełnomocnictwa. Przedsiębiorcy pozostaje wówczas dostarczanie faktur i innych dokumentów oraz wykonywanie przelewów podatkowych – tak wygodnie!

FAQ:

1. Ile wynosi podatek CIT?
   Podatek CIT wynosi 19% lub 9% (dla małych podatników i firm rozpoczynających działalność). Od 2024 r. obowiązuje także minimalny CIT (10%), który uiszczają niektóre firmy stratne lub nieosiągające wyznaczonego progu rentowności.
   
   
2. Kto jest zwolniony z CIT?
   Z CIT zwolnione są niektóre jednostki wymienione w art. 6 ustawy o CIT, m.in. Skarb Państwa, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Narodowy Bank Polski i jednostki budżetowe.
   
   
3. Czym są podatkowe grupy kapitałowe?
   Podatkowe grupy kapitałowe to co najmniej dwie spółki prawa handlowego, które mają osobowość prawną, pozostają w związkach kapitałowych i są zarejestrowane w urzędzie skarbowym.